Zasady obrotu giełdowego

Organizacja obrotu giełdowego, w tym określenie notowanych instrumentów, zasady realizacji zleceń czy harmonogram sesji określone są w regulacjach Towarowej Giełdy Energii. Ze względu na odmienną specyfikę różnych towarów giełdowych zasady te różnią się od siebie na poszczególnych rynkach w znacznym stopniu. Przykładowo, harmonogram sesji może obejmować sesje organizowane dwa razy w tygodniu w przypadku praw majątkowych lub 365 dni w roku w przypadku energii elektrycznej i gazu.

Instrumenty rynku towarowego

Na Towarowej Giełdzie Energii przedmiotem obrotu mogą być następujące towary:

Prawa majątkowe (RPM)

Rynek/instrumenty

  • PMOZE 
  • PMOZE_A 
  • PMOZE_BIO
  • PMBG 
  • PMEF

Uprawnienia do emisji (RUE)

Rynek/instrumenty

  • EUA

Energia elektryczna (rynek spot)

Rynek/instrumenty

RDN, RDB

  • Instrumenty godzinowe

RDN

  • Instrumenty blokowe typu:
    • BASE 
    • PEAK 
    • OFFPEAK

Gaz (rynek spot)

Rynek/instrumenty

RDNiBg

  • Instrumenty blokowe typu:
    • BASE
    • WEEKEND

Kontrakty typu Forward na energię elektryczną

Rynek/instrumenty

RTEE

  • Rodzaj:
    • tydzień (W)
    • miesiąc (M) 
    • kwartał (Q)
    • rok (Y)
  • Typ:
    • BASE
    • PEAK5
    • OFFPEAK

Kontrakty typu Forward na gaz

Rynek/instrumenty

RTTg

  • Rodzaj:
    • tydzień (M)
    • miesiąc (M) 
    • kwartał (Q)
    • sezon (S-W, S-S)
    • rok (Y)
  • Typ:
    • BASE
Towar Rynek/instrumenty

Prawa majątkowe (RPM)

  • PMOZE 
  • PMOZE_A 
  • PMOZE_BIO
  • PMBG 
  • PMEF
Uprawnienia do emisji (RUE)
  • EUA
Energia elektryczna (rynek spot) RDN, RDB
  • Instrumenty godzinowe

RDN

  • Instrumenty blokowe typu:
    • BASE 
    • PEAK 
    • OFFPEAK
Gaz (rynek spot) RDNiBg
  • Instrumenty blokowe typu:
    • BASE
    • WEEKEND
Kontrakty typu Forward na energię elektryczną RTEE
  • Rodzaj:
    • tydzień (W)
    • miesiąc (M) 
    • kwartał (Q)
    • rok (Y)
  • Typ:
    • BASE
    • PEAK5
    • OFFPEAK
Kontrakty typu Forward na gaz RTTg
  • Rodzaj:
    • tydzień (M)
    • miesiąc (M) 
    • kwartał (Q)
    • sezon (S-W, S-S)
    • rok (Y)
  • Typ:
    • BASE

 

Typy kontraktów blokowych:

  1. BASE (pasmo) - dostawa we wszystkie dni, przez wszystkie godziny doby 
  2. PEAK5 (szczyt 5 dni) - dostawa do poniedziałku do piątku z wyłączeniem świąt, w godzinach szczytowym tj. od 7:00 do 22:00 (15 godzin)
  3. OFFPEAK (dolina) - dostawa od poniedziałku do piątku z wyłączeniem świąt w godzinach poza szczytem tj. od 0:00 do 7:00 i od 22:00 do 24:00, natomiast w soboty, niedziele oraz święta dostawa przez całą dobę

Wszystkie towary giełdowe i opłaty z nimi związane są obłożone podatkiem VAT w wysokości 23 %.

Rodzaje zleceń

Rodzaje zleceń na poszczególnych rynkach:

  1. Zlecenie dzienne (Rest of day) - zlecenie jest ważne w dniu przekazania na giełdę. Może być ono składane w dowolnej fazie sesji. Może ono uczestniczyć w fazie notowań ciągłych i w fazie kursu jednolitego. Niezrealizowana część zlecenia w fazie kursu jednolitego przechodzi do fazy notowań ciągłych oraz niezrealizowana część zlecenia w fazie notowań ciągłych przechodzi do fazy kursu jednolitego 
     
  2. Zlecenie ważne do końca okresu notowań (Good until expiry) - zlecenie jest ważne do końca notowania instrumentu. Może być ono składane w dowolnej fazie sesji. Może ono uczestniczyć w fazie notowań ciągłych i w fazie notowań kursu jednolitego. Niezrealizowana część zlecenia w fazie kursu jednolitego przechodzi do fazy notowań ciągłych oraz niezrealizowana część zlecenia w fazie notowań ciągłych przechodzi do fazy kursu jednolitego. Niezrealizowana część zlecenia przechodzi na koleją sesję notowania instrumentu 
     
  3. Zlecenie do dnia (Good until date) - zlecenie jest ważne do daty określonej na etapie składania zlecenia. Może być ono składane w dowolnej fazie sesji. Może ono uczestniczyć w fazie notowań ciągłych i w fazie notowań kursu jednolitego. Niezrealizowana część zlecenia w fazie kursu jednolitego przechodzi do fazy notowań ciągłych oraz niezrealizowana część zlecenia w fazie notowań ciągłych przechodzi do fazy kursu jednolitego. Niezrealizowana część zlecenia przechodzi na koleją sesję notowania instrumentu. Zlecenie bierze udział w notowaniu do dnia, w którym upływa określony termin 
     
  4. Zlecenie czasowe (Timed order) - zlecenie jest ważne w dniu przekazania na giełdę do czasu określonego na etapie składania zlecenia. Może ono uczestniczyć wyłącznie w fazie notowań ciągłych
     
  5. Zlecenie do końca fazy (Session) - zlecenie jest ważne w dniu złożenia na giełdę i może uczestniczyć tylko w fazie sesji, w której zostało złożone. Niezrealizowana część zlecenia jest usuwana 
     
  6. Zlecenie typu zrealizuj i anuluj (Fill and kill) - zlecenie uczestniczy tylko w systemie notowań ciągłych. Jest ono ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie jest realizowane w kilku transakcjach jednocześnie), przy czym niezrealizowana część zlecenia jest anulowana. Zlecenie może być realizowane w całości, częściowo lub nie zostać zrealizowane w ogóle. Zlecenie to może zostać złożone bez podania limitu ceny 
     
  7. Zlecenie typu zrealizuj lub anuluj (Fill or kill) - zlecenie uczestniczy tylko w systemie notowań ciągłych. Jest ono ważne do momentu zawarcia pierwszej transakcji (lub pierwszych transakcji, jeżeli zlecenie jest realizowane w kilku transakcjach jednocześnie), przy czym zlecenie musi być zrealizowane w całości albo nie zostać zrealizowane w ogóle. Jeżeli układ zleceń nie pozwala na realizację zlecenia w całości, zlecenie jest anulowane

Sesje giełdowe i systemy notowań

Handel na TGE odbywa się w określonym miejscu i czasie. Sesje giełdowe odbywają się od poniedziałku do niedzieli włącznie z dniami wolnymi od pracy i w święta, w godzinach od 07:15 do 14.30.

Notowania w zależności od rynków prowadzone są w trzech systemach notujących:

  • system notowań jednolitych (fixing) - RDN
  • system notowań ciągłych - RPM, RDB, RDN, RDNg, RDBg, RTEE, RTTg
  • system transakcji pozasesyjnych
  • transakcje pozasesyjne niegwarantowane (rozliczane ilościowo w RŚP)  - RPM
  • transakcje pozasesyjne gwarantowane (rozliczane ilościowo i wartościowo przez IRGiT) - RPM

Niniejszy materiał, przygotowany przez DM BOŚ S.A. ma charakter wyłącznie informacyjny, prezentowany jest w celach edukacyjnych i nie stanowi porady prawnej oraz nie jest rekomendacją osobistą w ramach świadczenia usługi doradztwa inwestycyjnego zgodnie z przepisami prawa. DM BOŚ S.A. nie udziela gwarancji dokładności, aktualności, oraz kompletności niniejszych informacji. Zaleca się przeprowadzenie we własnym zakresie niezależnego przeglądu informacji z niniejszego materiału.

1/1