Kontrakty na waluty

Nazwy skrócone kontraktów

FEURkrr, FUSDkrr, FCHFkrr

gdzie:
F- oznaczenie kontraktu terminowego
EUR, USD, CHF, GBP - oznaczenie waluty, której kurs jest instrumentem bazowym
k- kod określający miesiąc wykonania: F - styczeń, G - luty,  H - marzec, J - kwiecień, K - maj, M - czerwiec, N - lipiec, Q - sierpień, U - wrzesień, V - październik, X - listopad, Z - grudzień)
rr- ostatnie dwie cyfry roku wykonania

np. FUSDZ15- kontrakt dla którego instrumentem bazowym jest kurs dolara amerykańskiego, a miesiąc wykonania przypada w grudniu 2015 roku.

Miesiące wykonania

Dla każdego instrumentu bazowego notowanych jest jednocześnie 6 serii kontraktów. Miesiącami wykonania są 3 najbliższe miesiące kalendarzowe oraz 3 kolejne miesiące z marcowego cyklu kwartalnego (marzec, czerwiec, wrzesień, grudzień).

Dzień wygaśnięcia kontraktu, ostatni dzień obrotu i pierwszy dzień obrotu

Dzień wygaśnięcia kontraktu jest dniem ustalenia ostatecznego kursu rozliczeniowego. Przypada w trzeci piątek miesiąca wykonania. 
Ostatnim dniem obrotu jest ten sam dzień co dzień wygaśnięcia. Jeżeli w tym dniu nie odbywa się sesja, to wówczas jest to ostatni dzień sesyjny przed trzecim piątkiem miesiąca wykonania. Notowanie serii kontraktów wygasających w tym dniu kończy się o godz. 10.30.

Pierwszym dniem obrotu nowej serii jest pierwszy dzień sesyjny przypadający po dniu wygaśnięcia poprzedniego kontraktu.

Jednostka transakcyjna, jednostka notowania, minimalny krok notowania, Wartość minimalnego kroku notowania

Jednostką transakcyjną dla kontraktów walutowych, inaczej wielkością kontraktu jest:
- dla kontraktów na USD 1000 USD,
- dla kontraktów na EUR 1000 EUR.
- dla kontraktów na CHF 1000 CHF.
Oznacza to że inwestor zawierając transakcję na jeden kontrakt walutowy zobowiązuje się do "dostarczenia" lub "odebrania" w przyszłości 1000 jednostek waluty na którą opiewa kontrakt.

Jednostką notowania dla kontraktów terminowych na waluty jest:
- dla kontraktów na USD PLN/100 USD,
- dla kontraktów na EUR PLN/100 EUR.
- dla kontraktów na CHF PLN/100 CHF.

Minimalny krok notowania dla:
- dla kontraktów na USD 0,01 PLN/100 USD,
- dla kontraktów na EUR 0,01 PLN/100 EUR,
- dla kontraktów na CHF 0,01 PLN/100 CHF.

Wartość minimalnego kroku notowania wynosi dla obu klas kontraktów 0,1 PLN.

Wartość minimalnego kroku notowania = jednostka transakcyjna x minimalny krok notowania = 1000 USD x 0,01 PLN/100 USD = 0,1 PLN

Dzienny kurs rozliczeniowy, dzienna cena rozliczeniowa

Dziennym kursem rozliczeniowym jest kurs zamknięcia kontraktów danej serii. Jeśli w czasie sesji nie określono kursu zamknięcia za dzienny kurs rozliczeniowy przyjmuje się ostatni kurs rozliczeniowy.
Jeśli jednak w arkuszu zleceń na zamknięciu jest choć jedno zlecenie z limitem lepszym (kupna wyższym, sprzedaży niższym) od kursu rozliczeniowego określonego na w/w warunkach i wprowadzone przynajmniej 5 minut przed końcem notowań, za kurs rozliczeniowy przyjmuje się limit najlepszego z tych zleceń.

W przypadku zleceń kupna jest to najwyższy limit zlecenia kupna, przekraczający kurs określony na w/w warunkach, a w przypadku zleceń sprzedaży odwrotnie - najniższy limit.

Dzienna cena rozliczeniowa jest to dzienny kurs rozliczeniowy (w przeliczeniu na jedną jednostkę waluty na którą opiewa kontrakt) pomnożony przez wielkość kontraktu. Przykładowo jeżeli dzienny kurs rozliczeniowy dla wrześniowego kontraktu na USD ustalił się na poziomie 439,98 to cena rozliczeniowa tego kontraktu wynosi:

439,98 PLN / 100 USD x 1000 USD = 4399,8 PLN

Ostateczny kurs rozliczeniowy, ostateczna cena rozliczeniowa

Ostateczny kurs rozliczeniowy jest to kurs średni waluty ustalony przez Narodowy Bank Polski na fixingu w dniu wygaśnięcia kontraktu pomnożony przez 100.

Określany jest on z dokładnością do 0,01 PLN (za 100 jednostek waluty).

Ostateczna cena rozliczeniowa to ostateczny kurs rozliczeniowy (w przeliczeniu na jedną jednostkę waluty) pomnożony przez wielkość kontraktu.

Depozyt zabezpieczający wnoszony przez inwestora

Zasady wnoszenia depozytów zabezpieczających są takie same dla wszystkich klas kontraktów terminowych notowanych na GPW w Warszawie, a więc dla kontraktów terminowych na indeksy, akcje oraz waluty. Rozróżniane są dwie wielkości depozytów: wstępny depozyt zabezpieczający (DM BOŚ S.A.) oraz właściwy depozyt zabezpieczający (KDPW).

Wstępny depozyt zabezpieczający: jest to procentowo określona wielkość liczona do ostatniej ceny rozliczeniowej jaką klient jest obowiązany wnieść w momencie składania zlecenia.

Wysokość tego depozytu jest określana przez DM BOŚ S.A.

Wysokość tego depozytu określa DM BOŚ S.A. i przyjmijmy dla przykładu, że jest to 120% depozytu KDPW.

Przy składaniu zlecenia, powodującego zamknięcie wcześniej otwartej pozycji, klient nie wnosi wstępnego depozytu zabezpieczającego.

Właściwy depozyt zabezpieczający: każdy klient posiadający otwarte pozycje, zobowiązany jest do utrzymywania na swoim rachunku właściwego depozytu zabezpieczającego ( tzw. depozytu utrzymania).

Wysokość właściwego depozytu zabezpieczającego, określana jest przez KDPW CCP.

Jeżeli wskutek niekorzystnej dla inwestora sytuacji na rynku, wysokość tego depozytu spadnie poniżej wymaganej wartości właściwego depozytu KDPW CCP, inwestor ma obowiązek uzupełnić depozyt, ale do wysokości wstępnego depozytu zabezpieczającego DM BOŚ S.A.

Jeżeli klient tego nie uczyni, biuro maklerskie ma obowiązek niezwłocznego zamknięcia pozycji inwestora.

Wielkości właściwego depozytu zabezpieczającego są podawane przez KDPW CCP, każdego dnia po zakończeniu sesji giełdowej. Poziom depozytów jest obliczany przy założeniu statystycznie najgorszego prognozowanego scenariusza rynkowego zgodnie z zasadami opisanymi w Zasady wyznaczania depozytu dla portfela – metoda SPAN .

Przykładowe depozyty zabezpieczające wynoszą:

W DM BOŚ SA kwota depozytu blokowana na rachunku klienta od utrzymywanych otwartych pozycji jest równa wstępnemu depozytowi zabezpieczającemu.

Przykładowo:
Inwestor składa zlecenie na sprzedaż 1 kontraktu czerwcowego na USD z limitem ceny 425,50, a kurs rozliczeniowy z poprzedniej sesji dla tej serii wynosi 426,00.

Biuro maklerskie pobiera wstępny depozyt zabezpieczający w wysokości 6,8% liczony do kursu rozliczeniowego.

Wstępny depozyt zabezpieczający = 426 PLN/100 USD x 1000 USD x 4,8% = 204,48 PLN 

Oczywiście aby zlecenie zostało przyjęte, oprócz kwoty wstępnego depozytu klient musi posiadać na rachunku środki na opłacenie prowizji od transakcji.

Klient który utrzymuje otwartą pozycję do następnej sesji, w jednym kontrakcie czerwcowym na USD przy kursie rozliczeniowym tej serii w wysokości 426,00 i depozycie utrzymania w wysokości 4,0% powinien posiadać na swoim rachunku kwotę nie mniejszą niż:

Właściwy depozyt zabezpieczający = 426 PLN/100 USD x 1000 USD x 4,0% = 170,4 PLN 

Jeżeli wartość środków na rachunku klienta spadnie poniżej tej kwoty, powinien on uzupełnić depozyt zgodnie z regulaminem biura maklerskiego jednak , do wysokości 120% właściwego depozytu KDPW:

120% x właściwy depozyt zabezpieczający => 204,48 PLN

Depozyt zabezpieczający jest wnoszony w środkach pieniężnych. Środki pieniężne podlegają zaliczeniu na depozyt zabezpieczający do wysokości całego wymaganego depozytu zabezpieczającego.

Pozycje skorelowane w ramach klasy

Pozycje skorelowane występują wtedy, jeżeli w obrębie jednej klasy kontraktów i dla różnych serii zajmujemy pozycje przeciwstawne. Za pozycje skorelowane w ramach klasy pobierany jest dodatkowy depozyt (depozyt za spread wewnątrzklasowy). Informacja o zasadach jego wyliczania znajduje się w zakładce Zasady wyznaczania depozytu dla portfela – metoda SPAN.

Pozycje skorelowane w ramach różnych klas

Pozycje skorelowane występują wtedy jeżeli zajmujemy przeciwstawne pozycje w różnych klasach derywatów w stosunku do których KDPW CCP przyznaje obniżone wymaganie depozytowe (kredyt za spread międzyklasowy). Obecnie KDPW CCP nie przyznaje kredytu za przeciwstawne pozycje w kontraktach na waluty.

Bieżące rozrachunki rynkowe, rozliczenia w dniu wygaśnięcia

Zasady bieżących rozrachunków rynkowych i rozliczenia w dniu transakcji podobnie jak zasady wnoszenia depozytów są takie same dla wszystkich klas kontraktów terminowych notowanych na GPW w Warszawie.

Bieżące rozrachunki rynkowe dokonywane przez KDPW służą minimalizacji ryzyka nie wywiązania się inwestora posiadającego otwarte pozycje z podjętego zobowiązania.

Bieżące rozrachunki rynkowe inaczej nazywane równaniem do rynku, polegają na wyliczaniu po każdej sesji giełdowej zobowiązań i należności stron z tytułu zawartych transakcji do dziennych cen rozliczeniowych z tego dnia:

Dla pozycji otwartych w trakcie bieżącej sesji obliczane są kwoty rozliczenia (strata dla jednej strony transakcji jest zyskiem dla drugiej strony) mierzone jako różnica pomiędzy ceną zawartego kontraktu, a dzienną ceną rozliczeniową, pomnożoną przez liczbę otwartych kontraktów.

Dla pozycji otwartych wcześniej nalicza się kwoty rozliczenia, stanowiące różnicę pomiędzy dzienną ceną rozliczeniową z poprzedniej sesji, a dzienną ceną rozliczeniową z bieżącej sesji pomnożoną przez liczbę otwartych kontraktów

W przypadku zamknięcia pozycji otwartej wcześniej nalicza się kwotę rozliczenia stanowiącą różnicę między ceną zamknięcia pozycji a dzienną ceną rozliczeniową z poprzedniej sesji pomnożoną przez liczbę kontraktów.

W przypadku otwarcia i zamknięcia pozycji na tej samej sesji giełdowej kwotę rozliczenia stanowi różnica między cenami w momencie zamknięcia i otwarcia pozycji pomnożona przez liczbę kontraktów

Zyski (dodatnie kwoty rozliczeń) przelewane są na rachunki inwestorów dla których bieżące kursy ukształtowały się pomyślnie.

Straty (ujemne kwoty rozliczeń) pobierane są z rachunków inwestorów dla których bieżące kursy ukształtowały się niepomyślnie.

Jeżeli straty te spowodują spadek depozytu poniżej wartości właściwego depozytu zabezpieczającego inwestora, jest on zobowiązany do uzupełnienia depozytu do wysokości przynajmniej 100% wartości właściwego depozytu zabezpieczającego. W przypadku nie uzupełnienia depozytu biuro maklerskie ma obowiązek zamknięcia pozycji klienta.

W dniu wygaśnięcia kontraktu dla pozostawionych pozycji do wygaśnięcia kontraktu KDPW wylicza kwoty rozliczeń w stosunku do ostatecznej ceny rozliczeniowej. Dla pozycji otwartych wcześniej i zamkniętych w dniu wygaśnięcia oraz dla pozycji otwartych i zamkniętych w tym dniu kwoty rozliczeń wyliczane są jak w poprzednich dniach.

Przykład
Prześledźmy sytuację hipotetycznego inwestora działającego na rynku kontraktów terminowych na GPW w Warszawie. Klient posiada w Domu maklerskim Banku Ochrony Środowiska dwa rachunki:

- inwestycyjny (obsługa rynku kasowego: akcje, obligacje),
- rachunek praw pochodnych (obsługa rynku instrumentów pochodnych: kontrakty terminowe).

We wtorek przed otwarciem sesji klient posiada na rachunku praw pochodnych 20 000 PLN w gotówce i nie posiada żadnych otwartych pozycji w kontraktach terminowych.

Załóżmy, że depozyty zabezpieczające wymagane przez KDPW wynoszą tyle ile podane powyżej w tabeli.

DM BOŚ S.A. pobiera depozyty w wysokości 100% depozytu KDPW.

Klient płaci prowizję w wysokości 0,20 PLN za jeden kontrakt zarówno przy otwieraniu jaki i zamykaniu pozycji.

Używane skróty:
DZ - depozyt zabezpieczający

Wtorek
Na otwarciu inwestor spodziewając się zwyżki dolara kupuje 1 kontrakt czerwcowy na USD po kursie 423,00. Ostatni kurs rozliczeniowy z poprzedniej sesji dla tej serii wynosi 425,00.

Wstępny DZ = 1 x 425 x PLN/100 USD x 1000 USD x 4,8% = 204 PLN

Założenie inwestora sprawdziło się i w trakcie sesji sprzedaje kupiony wcześniej kontrakt po kursie 426,00 realizując zysk. Biuro maklerskie nie pobiera wstępnego DZ, ponieważ jest to zamknięcie pozycji. Inwestor w tym dniu nie zawiera więcej transakcji, a więc nie pozostawia żadnych otwartych pozycji do następnej sesji. Wstępny DZ pobrany przy otwieraniu pozycji jest zwracany inwestorowi po rozliczeniu sesji.

W wyniku bieżących rozrachunków rynkowych KDPW przelewa na rachunek inwestora kwotę rozliczenia wynikającą z różnicy kursów zamknięcia i otwarcia pozycji w trakcie sesji, stanowiącą zysk inwestora:

Zysk = 1 x (426,00 - 423,00) x PLN/100USD x 1000 USD = 30 PLN

Na koniec dnia saldo na rachunku będzie wynosiło:

Saldo na koniec dnia = saldo początkowe + kwota rozliczenia - zapłacona prowizja:

20 000 + 30 - 2 x 0,20 = 20 029,60 PLN

Uwaga: Prowizja maklerska pobierana jest w momencie przyjmowania zlecenia.

Środa
Inwestor spodziewa się spadków dolara w ciągu najbliższych kilku sesji. Postanawia zająć krótkie pozycje w kontraktach czerwcowych na USD i pozostawić otwarte pozycje do następnego dnia.

Kurs rozliczeniowy z poprzedniej sesji dla tej serii ustalił się na 426,00.

Inwestor sprzedaje 7 kontraktów po cenie 425,95.

Biuro maklerskie pobierze z jego rachunku kwotę depozytu:

Wstępny DZ = 7 x 426 x PLN/100 USD x 1000 USD x 4,8% = 1431,36 PLN

Kurs zamknięcia który jest jednocześnie kursem rozliczeniowym ustalił się na 431,00 PLN.

W wyniku bieżących rozrachunków rynkowych KDPW pobierze z rachunku inwestora kwotę rozliczenia wynikającą z różnicy kursów otwarcia pozycji i kursu rozliczeniowego ustalonego na koniec sesji stanowiącą stratę inwestora:

Strata = 7 x (425,95 - 431,00) x PLN/100 USD x 1000 USD = - 353,5 PLN

Właściwy DZ dla otwartych pozycji inwestora jest wyliczany w stosunku do kursu rozliczeniowego i wyniesie:

Właściwy DZ = 7 x 431 x PLN/100 USD x 1000 USD x 4,0% = 1206,8 PLN 

Na koniec dnia saldo na rachunku będzie wynosiło:

Saldo na koniec dnia = saldo na koniec wtorku+ kwota rozliczenia - zapłacona prowizja

20 029,60 - 353,5 - 7 x 0,20 = 19 677,50 PLN

Kwota 1 206,80 PLN jest blokowana na rachunku inwestora i stanowi depozyt zabezpieczający otwartych pozycji.

Czwartek
Inwestor wpłaca na rachunek praw pochodnych przed rozpoczęciem sesji 10 000 PLN.

Suma środków inwestora po wpłacie wynosi 19 677,50 + 10 000 = 29 677,50 PLN

Z tej kwoty 1206,8 PLN stanowi równowartość właściwego DZ DM BOŚ S.A. i jest zablokowane, natomiast pozostałe 28 470,70 PLN jest dostępne dla klienta.

W tym dniu ceny kontraktów na dolara spadły. Inwestor zamyka 4 otwarte pozycje. Zawiera transakcję kupna 4 kontraktów czerwcowych na USD po kursie 424,25. 

Ponieważ jest to transakcja zamykająca, nie jest pobierany wstępny DZ.

Zasady obrotu kontraktami terminowymi na waluty

Obrót kontraktami terminowymi odbywa się w systemie notowań ciągłych.
Otwarcie notowań następuje o godzinie 8.45 i trwa do 17.05.
Kurs ustalony na zamknięciu jest kursem rozliczeniowym.
Jednostką notowania jest jeden kontrakt terminowy.

Wysokość statycznych ograniczeń wahań kursów wynosi 6% od kursu odniesienia. Zmiana statycznych ograniczeń wahań kursów możliwa jest, pod warunkiem uzyskania potwierdzenia z KDPW_CCP S.A. o uzupełnieniu przez uczestników rozliczających depozytów zabezpieczających do wymaganego przez ten podmiot poziomu lub podjęcia przez KDPW_CCP S.A. innej decyzji umożliwiającej obrót. Wysokość dynamicznych ograniczeń wahań kursów to 4 zł od kursu odniesienia.

Kursem odniesienia jest dzienny kurs rozliczeniowy z poprzedniej sesji. W pierwszym dniu notowania kursem odniesienia jest kurs określony ze wzoru:

dla kontraktu terminowego na kurs USD

dla kontraktu terminowego na kurs EURO

gdzie:
F - kurs odniesienia przemnożony przez 100 kurs średni waluty której kurs jest instrumentem bazowym wyznaczony na fixingu NBP w dniu roboczym poprzedzającym sesję, na którą jest wyznaczany kurs odniesienia
n - liczba dni od dnia ostatniej sesji poprzedzającej sesję, na którą wyznaczany jest kurs odniesienia do dnia wygaśnięcia kontraktu
WIBOR - Warsaw Inter Bank Offered Rate - stopa oprocentowania pożyczek złotówkowych udzielanych przez banki na polskim rynku międzybankowym innym bankom
LIBOR (USD) - (dla waluty, której kurs jest instrumentem bazowym)London Inter Bank Offered Rate - stopa oprocentowania pożyczek USD udzielanych innym bankom na londyńskim rynku międzybankowym
WIBOR, LIBOR( USD, EUR) - na podstawie danych serwisu informacyjnego REUTERS z dnia roboczego poprzedzającego sesję, na którą jest wyznaczany kurs odniesienia, na okres zgodny z terminem wygaśnięcia serii.

Jeżeli czas do wygaśnięcia serii nie pokrywa się z okresem dla którego wyznaczana jest stawka WIBOR lub LIBOR lub EURIBOR stosuje się stawkę WIBOR lub LIBOR dla najbliższego terminu, dla którego stawka ta jest wyznaczana.

Na rynek kontraktów terminowych na waluty przyjmowane są wszystkie rodzaje zleceń dostępne na GPW w Warszawie.