EMIR wszedł w życie w dniu 16 sierpnia 2012 r., a część rozporządzeń delegowanych, precyzujących zasady raportowania czy obowiązek posiadania procedur ograniczania ryzyka kredytowego transakcji pochodnych OTC nierozliczanych przez kontrahenta centralnego weszła w życie 15 marca 2013 r., przy czym dla niektórych obowiązków wprowadzone zostały okresy przejściowe.

W 2019 r. opublikowana została zmiana Rozporządzenia EMIR, tez. EMIR Refit, którego celem jest uproszczenie i bardziej proporcjonalne podejście do niektórych obszarów.

Pełne nazwy wybranych Rozporządzeń EMIR, o których mowa także poniżej oraz linki do tekstów tych Rozporządzeń znajdują się w pkt Rozporządzenie EMIR i inne przydatne linki.

Kogo dotyczy EMIR?

EMIR stosuje się do przedsiębiorstw mających siedzibę w Unii Europejskiej, przy czym EMIR różnicuje wymogi dla poszczególnych podmiotów w zależności od kategorii, do jakiej dany przedsiębiorca należy zgodnie z EMIR. Przedsiębiorstwa podlegające EMIR łącznie zwane są dalej Kontrahentami.

EMIR dzieli przedsiębiorstwa na następujące kategorie:

  • Kontrahenci finansowi (FC) - firmę inwestycyjną, której udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE, instytucję kredytową, której udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/36/UE, zakład ubezpieczeń lub zakład reasekuracji, którym udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą 2009/138/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, UCITS i, w stosownych przypadkach, jego spółkę zarządzającą, którym udzielono zezwolenia zgodnie z dyrektywą 2009/65/WE, chyba że dane UCITS ustanawia się wyłącznie do celów obsługi co najmniej jednego pracowniczego planu nabycia udziałów, instytucję pracowniczych programów emerytalnych (IORP) zdefiniowaną w art. 6 pkt 1 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/2341, alternatywny fundusz inwestycyjny (AFI) zdefiniowany w art. 4 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2011/61/UE, który ma siedzibę w Unii albo który jest zarządzany przez zarządzającego alternatywnym funduszem inwestycyjnym (ZAFI) posiadającego zezwolenie lub zarejestrowanego zgodnie z tą dyrektywą 2011/61/UE, chyba że dany AFI ustanawia się wyłącznie do celów obsługi co najmniej jednego pracowniczego planu nabycia udziałów lub gdy dany AFI jest podmiotem specjalnego przeznaczenia utworzonym do celów sekurytyzacji, o którym mowa w art. 2 ust. 3 lit. g) dyrektywy 2011/61/UE, oraz, w stosownych przypadkach, jego ZAFI mający siedzibę w Unii, centralny depozyt papierów wartościowych, któremu udzielono zezwolenia zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 909/2014

EMIR Refit wprowadził nową kategorię kontrahenta finansowego – tzw. mały kontrahent niefinansowy (SFC). Podmioty należące do kategorii tzw. małego kontrahenta finansowego zwolnione są z obowiązku centralnego rozliczania transakcji, jednak pozostają zobowiązania do stosowania technik ograniczania ryzyka.

Sposób ustalania kategorii kontrahenta finansowego został określony w art. 4a EMIR. To, czy kontrahent finansowy jest kontrahentem finansowym czy małym kontrahentem finansowym, jest ustalane przy użyciu tych samych progów rozliczeniowych, które mają zastosowanie do kontrahentów niefinansowych (NFC+ i NFC-). Obliczenia opierają się na zagregowanej średniej pozycji na koniec miesiąca za poprzednie 12 miesięcy. Co ważne, obliczając pozycje uwzględnia się wszystkie kontrakty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, zawarte przez danego FC lub przez inne podmioty w ramach grupy, do której należy ten FC.

Kontrahenci finansowi, którzy nie zdecydują się na dokonywanie takich obliczeń lub których wynik obliczeń przekroczy dowolny z progów wiążących się z obowiązkiem rozliczania (treshold), zobowiązani są:

  1. powiadomić właściwe organy (ESMA i krajowy organ Nadzoru), że nie są małymi kontrahentami finansowymi,
  2. zawrzeć uzgodnienia rozliczeniowe w terminie 4 miesięcy od powiadomienia, o którym mowa powyżej,
  3. są zobowiązani do rozliczania centralnie kontraktów, które są objęte obowiązkiem rozliczania.
  • Kontrahenci niefinansowi (NFC) - oznaczają przedsiębiorstwo mające siedzibę w Unii niebędące Kontrahentem finansowym (FC) lub podmiot, który działa pomiędzy kontrahentami kontraktów będących w obrocie na co najmniej jednym rynku finansowym, stając się nabywcą dla każdego sprzedawcy i sprzedawcą dla każdego nabywcy (CCP)

Co 12 miesięcy kontrahent niefinansowy zajmujący pozycje w kontraktach pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym może obliczać swoją zagregowaną średnią pozycję na koniec miesiąca z poprzednich 12 miesięcy. W przypadku gdy kontrahent niefinansowy nie oblicza swoich pozycji lub wynik tego obliczenia w odniesieniu do co najmniej jednej klasy instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym przekracza progi wiążące się z obowiązkiem rozliczania ten kontrahent niefinansowy:

  1. niezwłocznie powiadamia o tym ESMA i odpowiedni właściwy organ, w stosownych przypadkach wskazując okres, za który dokonał obliczenia,
  2. zawiera uzgodnienia rozliczeniowe w terminie czterech miesięcy od powiadomienia, o którym mowa w lit. a,
  3. zostaje objęty obowiązkiem rozliczania w odniesieniu do kontraktów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, zawartych lub przedłużonych po upływie ponad czterech miesięcy następujących po powiadomieniu, o którym mowa w lit. a, dotyczących tych klas aktywów, w odniesieniu do których wynik obliczenia przekracza progi wiążące się z obowiązkiem rozliczania, lub – jeżeli kontrahent niefinansowy nie obliczył swojej pozycji – dotyczących wszystkich klas instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, podlegających obowiązkowi rozliczania.

Ponadto Kontrahenci niefinansowi, którzy przekroczą odpowiedni próg zobowiązani są wypełniać dodatkowe obowiązki wynikające z EMIR, w tym zobowiązani są do rozliczania kontraktów OTC przez kontrahenta. Kontrahenci niefinansowi, którzy przekroczyli próg dalej są określani jako NFC+, a którzy tego progu nie przekroczyli jako NFC-.

Kredytowe instrumenty pochodne

Wartość progowa

1 mld euro

Akcyjne instrumenty pochodne

Wartość progowa

1 mld euro

Instrumenty pochodne stopy procentowej

Wartość progowa

3 mld euro

Walutowe instrumenty pochodne

Wartość progowa

3 mld euro

Towarowe kontrakty pochodne i kontrakty pochodne inne niż ww.

Wartość progowa

3 mld euro

Typ kontraktu pochodnego Wartość progowa
Kredytowe instrumenty pochodne 1 mld euro
Akcyjne instrumenty pochodne 1 mld euro
Instrumenty pochodne stopy procentowej 3 mld euro
Walutowe instrumenty pochodne 3 mld euro
Towarowe kontrakty pochodne i kontrakty pochodne inne niż ww. 3 mld euro

Zasady obliczania pozycji określa Rozporządzenie EMIR.

Obowiązki wynikające z EMIR

Rozporządzenie EMIR wprowadza trzy główne obowiązki, szerzej opisane poniżej:

  1. obowiązek ewidencjonowania i zgłaszania do repozytoriów transakcji pochodnych zawartych na rynku OTC, 
  2. obowiązek posiadania procedur ograniczania ryzyka kredytowego transakcji pochodnych OTC nierozliczanych przez kontrahenta centralnego,
  3. obowiązek rozliczania wybranych kontraktów pochodnych OTC przez kontrahenta centralnego

Obowiązek ewidencjonowania i zgłaszania do repozytoriów transakcji zawartych kontraktów pochodnych na rynku OTC

Zgodnie z EMIR Kontrahenci mają obowiązek prowadzenia ewidencji wszystkich zawartych przez siebie kontraktów pochodnych oraz wszelkich zmian przez co najmniej pięć lat od daty rozwiązania kontraktu. Ponadto Kontrahenci zobowiązani są do zgłaszania do repozytorium transakcji szczegółowych informacji na temat każdego zawartego przez siebie kontraktu pochodnego oraz na temat wszelkich zmian lub rozwiązania tego kontraktu.

DM BOŚ S.A. jako kontrahent finansowy raportuje w imieniu własnym oraz Klienta będącego Kontrahentem niefinansowym informacje szczegółowe na temat każdej zawartej z Klientem transakcji zawieranych na podstawie Umowy świadczenia usług wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, ewidencjonowania tych instrumentów oraz prowadzenia rachunków pieniężnych przez DM BOŚ S.A. na rynkach OTC. Warunkiem poprawnego raportowania transakcji w imieniu Klienta jest posiadanie ważnego i opłaconego kodu LEI oraz przekazanie do DM BOŚ S.A. przez Klienta będącego Kontrahentem niefinansowym aktualnych i zgodnych ze stanem fatycznym informacji dotyczących każdorazowego przekroczenia progu wiążącego się z obowiązkiem rozliczania, informacji dotyczącej rodzaju działalności przedsiębiorstwa (wskazanie sektora) oraz informacji czy zawierane transakcje są transakcjami zmniejszającymi ryzyko bezpośrednio związane z daną działalnością gospodarczą lub działalnością w zakresie zarządzania aktywami i pasywami Kontrahenta niefinansowego lub Grupy, do której należy Klient.

Klient będący kontrahentem niefinansowym jest odpowiedzialny za zapewnienie aby DM BOŚ S.A. posiadał aktualne i zgodne ze stanem faktycznym informacje o Kliencie przez okres obowiązywania Umowy świadczenia usług wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, ewidencjonowania tych instrumentów oraz prowadzenia rachunków pieniężnych przez DM BOŚ S.A. na rynkach OTC.

Kontrahent finansowy może powierzyć DM BOŚ S.A. raportowanie transakcji zawartych przez Klienta na podstawie Umowy świadczenia usług wykonywania zleceń nabycia lub zbycia instrumentów finansowych, ewidencjonowania tych instrumentów oraz prowadzenia rachunków pieniężnych przez DM BOŚ S.A. na rynkach OTC składając stosowną dyspozycję.

DM BOŚ S.A. raportuje transakcje do:

  1. Krajowego Depozytu Papierów Wartościowych S.A. (KDPW), z siedzibą w Polsce.

Dla przekazywania do repozytorium transakcji raportów niezbędne jest posiadanie numeru LEI (Legal Entity Identifier), który jest niepowtarzalnym numerem identyfikującym podmioty będące stronami transakcji zawieranych na rynkach finansowych. Oznacza to, że podmiot będący przedsiębiorstwem z siedzibą w Unii Europejskiej zawierający transakcje w instrumentach pochodnych powinien posiadać numer LEI.

Numery LEI nadawane będą uczestnikom rynku na całym świecie przez sieć Lokalnych Jednostek Operacyjnych (Local Operating Unit – LOU) i umożliwią ocenę ryzyka kredytowego generowanego przez instytucjonalne podmioty finansowe i niefinansowe w skali globalnej. Jedynym podmiotem z Polski uprawnionym do nadawania kodów LEI jest Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. (dalej KDPW).

Opłaty pobierane przez KDPW w związku z usługą rejestrowania oraz utrzymywania kodów identyfikujących podmioty prawne to: 

  1. z tytułu nadania kodu KEI - opłata jednorazowa w wysokości 374 złotych netto,
  2. z tytułu utrzymywania kodu identyfikującego w drugim oraz następnych terminach ważności tego kodu – opłata roczna w wysokości 274 złotych netto.

Więcej informacji dostępnych jest tutaj: lei.kdpw.pl

Obowiązek posiadania procedur ograniczania ryzyka kredytowego transakcji pochodnych OTC nierozliczanych przez kontrahenta centralnego

Rozporządzenie EMIR wprowadza obowiązek wprowadzenia odpowiednich procedur i uzgodnień służących ocenie, monitorowaniu i ograniczaniu ryzyka operacyjnego i kredytowego Kontrahenta, które obejmują co najmniej:

  1. zatwierdzenie w odpowiednim czasie, w stosownych przypadkach elektronicznie, warunków danego kontraktu pochodnego będącego przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym;
  2. solidne, odporne i podlegające kontroli sformalizowane procesy służące uzgadnianiu portfeli, zarządzaniu ryzykiem powiązanym oraz wczesnemu wykrywaniu sporów pomiędzy stronami i ich rozstrzyganiu, a także monitorowaniu wartości pozostających do uregulowania kontraktów.

Wyżej wskazany obowiązek został doprecyzowany Rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) nr 149/2013, który wprowadza szczegółowe standardy techniczne dotyczące m.in. ww. procedur.

Terminowe potwierdzanie transakcji

Potwierdzenie zawarcia transakcji pochodnej musi nastąpić w terminie nie dłuższym niż określonym w regulacji EMIR. Regulacja przewiduje stopniowe skracanie terminu na potwierdzenie transakcji, które docelowo ma następować:

  • dla FC i NFC+ do końca 1-go dnia roboczego po dniu zawarcia transakcji,
  • dla NFC- do końca 2-go dnia roboczego po dniu zawarcia transakcji.

Uzgadnianie portfeli transakcji pochodnych

Kontrahenci zawierający transakcje pochodne zobowiązani są posiadać procedury dokonywania okresowego uzgadniania portfeli transakcji pochodnych. Porozumienie takie należy osiągnąć przed zawarciem kontraktu pochodnego OTC.

Kompresja portfela

Kontrahenci posiadający otwartych i nierozliczonych ponad 500 transakcji pochodnych mają obowiązek posiadania procedur dotyczących sprawdzania możliwości dokonania kompresji portfela w celu zmniejszenia ich ryzyka kredytowego. Zgodnie z Rozporządzeniem delegowanym Komisji (UE) nr 149/2013 Kontrahenci muszą być w stanie przedstawić właściwemu organowi nadzoru racjonalnego wyjaśnienia swojej oceny, zgodnie z którą nie należy przeprowadzać kompresji portfela.

Rozstrzyganie sporów

Kontrahenci, którzy zawierają pomiędzy sobą kontrakty pochodne będące przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym powinni posiadać procedury dotyczące rozwiązywania sporów dotyczących uznania kontraktu, wycen lub wymiany zabezpieczeń.

Codziennie dokonywanie wyceny aktywnych kontraktów według wartości rynkowej

Kontrahenci FC i NFC+ mają obowiązek dokonywania codziennych wycen transakcji pochodnych w oparciu o kwotowania rynkowe lub, o ile nie jest to możliwe, w oparciu o model.

DM dokonał zmian w Regulaminie świadczenia usług wykonywania zleceń przez DM w obrocie instrumentami finansowymi oraz prowadzenia rachunków i rejestrów związanych z tym obrotem – rynek OTC związanych z implementacją wymogów dotyczących uzgadniania portfeli transakcji, rozstrzygania sporów oraz kompresji.

Obowiązek rozliczania wybranych kontraktów pochodnych OTC przez kontrahenta centralnego

Niektóre typy transakcji pochodnych zawierane poza rynkiem regulowanym będą podlegały obowiązkowemu rozliczaniu przez tzw. centralnych kontrpartnerów.

Obowiązek ten dotyczy transakcji zawartych pomiędzy:

  • dwoma kontrahentami FC+,
  • kontrahentem NFC+ a kontrahentem FC+,
  • pomiędzy dwoma kontrahentami NFC+.

Obowiązek rozliczania wybranych kontraktów dotyczy również transakcji z podmiotami posiadającym siedzibę w państwie trzecim, które gdyby miały siedzibę w Unii Europejskiej podlegałyby obowiązkowi rozliczania.

Rozporządzenie EMIR

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji.

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) NR 149/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych dotyczących pośrednich uzgodnień rozliczeniowych, obowiązku rozliczania, rejestru publicznego, dostępu do systemu obrotu, kontrahentów niefinansowych, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego.

Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) Nr 1247/2012 z dnia 19 grudnia 2012 r. ustanawiającego wykonawcze standardy techniczne w odniesieniu do formatu i częstotliwości dokonywania zgłoszeń dotyczących transakcji do repozytoriów transakcji zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE ) 648/2012 w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji.

Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) NR 148/2013 z dnia 19 grudnia 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych określających minimalny poziom szczegółowości informacji podlegających zgłoszeniu repozytoriom transakcji

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/834 z dnia 20 maja 2019 r. zmieniające rozporządzenie (UE) nr 648/2012 w odniesieniu do obowiązku rozliczania, zawieszania obowiązku rozliczania, wymogów dotyczących zgłaszania, technik ograniczania ryzyka związanego z kontraktami pochodnymi będącymi przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, które nie są rozliczane przez kontrahenta centralnego, rejestracji repozytoriów transakcji i nadzoru nad nimi, a także wymogów dotyczących repozytoriów transakcji

Pobierz rozporządzenie

Inne przydatne linki

Informacje umieszczone na stronie KNF

Repozytorium transakcji wersja EMIR

LEI

Zastrzeżenia
Niniejszy materiał ma charakter wyłącznie informacyjny i w żadnym wypadku nie może być traktowany jako wiążące zobowiązanie jakiejkolwiek osoby, w tym Domu Maklerskiego Banku Ochrony Środowiska S.A. (dalej DM), z jakiegokolwiek tytułu, w tym również w odniesieniu do poprawności bądź kompletności zawartych w nim informacji. Jakakolwiek odpowiedzialność DM, jego Zarządu, pracowników, współpracowników, agentów w związku z niniejszym materiałem i zawartymi w nim informacjami jest wyłączona. Niniejszy materiał nie tworzy jakichkolwiek zobowiązań po żadnej ze stron w odniesieniu do zawarcia, konsekwencji zawarcia lub obowiązków wynikających z zawarcia transakcji opisywanych w niniejszym materiale. 
Niniejszy materiał nie stanowi porady ani rekomendacji dotyczącej zasad spełnienia obowiązków nałożonych Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 648/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie instrumentów pochodnych będących przedmiotem obrotu poza rynkiem regulowanym, kontrahentów centralnych i repozytoriów transakcji (dalej EMIR) i aktami wykonawczymi do EMIR lub zmieniającymi EMIR, w tym rozporządzeniami delegowanymi (dalej regulacje EMIR). 
Klient nie powinien podejmować żadnych decyzji dotyczących wykonania obowiązków wynikających z regulacji EMIR wyłącznie na podstawie niniejszego materiału bez dokonania własnych analiz. DM rekomenduje zasięgnięcie przez Klienta niezależnych, profesjonalnych porad doradców. Decyzje w przedmiocie zawarcia z DM transakcji, w tym również momentu jej zawarcia, zasad raportowania transakcji do repozytorium transakcji oraz spełnienia innych obowiązków nałożonych regulacjami EMIR, Klient podejmuje w sposób samodzielny i niezależny od DM. 
DM nie ponosi żadnej odpowiedzialności za ww. decyzje Klienta i ich skutki, w szczególności za poniesione przez Klienta szkody (w szczególności poniesione straty, utracone korzyści i nałożone na Klienta kary finansowe).

Powyższa informacja uwzględnia stan prawny na dzień 18 czerwca 2020 r. 

Niniejszy materiał, przygotowany przez DM BOŚ S.A. ma charakter wyłącznie informacyjny, prezentowany jest w celach edukacyjnych i nie stanowi porady prawnej oraz nie jest rekomendacją osobistą w ramach świadczenia usługi doradztwa inwestycyjnego zgodnie z przepisami prawa. DM BOŚ S.A. nie udziela gwarancji dokładności, aktualności, oraz kompletności niniejszych informacji. Zaleca się przeprowadzenie we własnym zakresie niezależnego przeglądu informacji z niniejszego materiału.

1/1